Mailwisseling n.a.v. de nieuwsbrief van de voorzitter van de Unie

De zoveelste e-mail of nieuwsbrief over Corona. Deze keer van Reinier Castelein, voorzitter van de Unie. De bekende mededeling dat ze nog beschikbaar zijn, maar helaas aangevuld met een paar vegen uit de pan richting RIVM en ons kabinet. Via e-mail hebben Reinier en ik hierover van gedachten gewisseld; zie hier de mailwisseling.

De nieuwsbrief

Van: De Unie <nieuwsbrief@unie.nl>
Datum: donderdag 26 maart 2020 om 16:19
Aan: <pierre@vanmouche.eu>
Onderwerp: Bericht van de voorzitter

Beste heer van Mouche,

Op 9 maart 2020 om 19:25 uur schudde ik voor het laatst iemand de hand. Net na de persconferentie waarin de minister-president aangaf dat we daarmee moesten stoppen. Hij had er net zoveel moeite mee als ik. Want ook hij schudde prompt de hand van de man naast hem. Inmiddels zijn we allemaal doordrongen van het feit dat we letterlijk een stapje terug doen. Fysiek, maar ook sociaal en economisch.

Als je de communicatie van het RIVM van 24 januari terugleest, wordt er letterlijk gesteld; ‘De ziekte lijkt, met wat er nu bekend is, niet zo heel besmettelijk’. Nog geen twee maanden later zijn we in amper een week tijd nagenoeg tot stilstand gekomen. Mensen hebben voor een groot deel begrepen dat er echt wat aan de hand is en dat we moeten oppassen. Men ging afgelopen weekend nog naar buiten en wellicht wat naïef, maar niet met kwade bedoelingen bleken heel veel mensen dezelfde keuze te maken. We hebben gewoon collectief even de knop om moeten zetten. Hoeveel urgentie er ook geboden is, dat kost even tijd. Ik heb daar begrip voor.

Op maandag 23 maart noemde een minister het gedrag van deze mensen asociaal. Mijn mond viel open van verbazing. Hoe kan het dat een kabinet dat wekenlang de tijd heeft gehad om zich voor te bereiden en zelf telkens lijkt te worden achterhaald door de realiteit, nu ineens de burger verwijt dat hij asociaal gedrag vertoont? Dat is de omgekeerde wereld. De burger neemt het kabinet de maat, niet andersom. Verkiezingen zijn er regelmatig om een kabinet te formeren. Het is niet zo dat een kabinet zijn eigen bevolking kiest. Wel krijgt het kabinet te maken met gedrag van de bevolking als gevolg van haar eigen communicatie. En die is op zijn minst voor velen verwarrend en soms zelfs polariserend te noemen.

De Unie heeft haar eigen kantoren gesloten en het thuiswerken is voor alle medewerkers goed georganiseerd. Of we dat tot 6 april of tot 1 juni blijven doen zal de tijd uitwijzen. We zijn hoe dan ook volledig bereikbaar voor onze leden. Ook hebben we besloten onze eerste hulp bij vragen open te stellen voor mensen die geen lid zijn. Er is een speciale pagina omtrent het laatste nieuws over corona en werk ingericht: https://www.unie.nl/corona-nieuws. De Unie is er voor heel werkend Nederland als het erop aankomt. Veel cao-overleg is tot stilstand gekomen, maar op een groot aantal plekken is wel degelijk collectief overleg met werkgevers noodzakelijk. Denk bijvoorbeeld aan de sluiting van de VDL Nedcarfabriek in Born en de gevolgen voor de luchtvaart en non-food retail.

Omdat voor veel mensen het werk vanuit huis plaatsvindt of omdat veel leden kortere werkweken maken, is er ineens ruimte voor andere dingen. Ook gepensioneerden zijn meer thuis dan gebruikelijk. Allerlei clubavonden, vrijwilligerswerk en sociale contacten vallen weg.

Het nationale sociale experiment dat nu ongewenst plaatsvindt kent zijn weerga niet. Mensen komen alleen te zitten of zijn ineens veel langer op elkaar aangewezen dan normaal gesproken het geval is. Dat is een uitdaging voor velen. Voor individuen en voor gezinnen. Voor collega’s en buren. Dat verwerken en een plek geven zal niet iedereen even goed afgaan. Mocht het de komende weken lastig zijn om antwoorden te vinden op vragen die er zijn, bel of mail ons dan. Uiteraard hebben we meer kennis van de arbeidsmarkt, salaris, vakantiedagen, vakantiegeld en pensioenen dan van andere zaken, maar een luisterend oor is snel geboden. De Unie is er. Lid of geen lid. Voor jou, voor u, voor jullie. Voor ons allen. Juist nu.

Warme groet,
Reinier Castelein
Voorzitter


Mijn eerste reactie

Geachte heer Castelein, Beste Reinier,

Met verbazing heb ik deze nieuwsbrief gelezen.
Waar ik de Unie altijd heb ervaren als serieus, betrokken, vriendelijk maar ook doortastend wanneer dat nodig is, lees ik nu:

  • Een veeg uit de pan richting RIVM omdat zij op 24 januari de ziekte als niet zo heel besmettelijk beschouwden.
    Denkt u niet dat deze kwalificatie was gebaseerd op gefundeerde informatie die is aangereikt door deskundigen? Het RIVM beschikt écht niet over een glazen bol waarmee ze in de toekomst kunnen kijken. Los daarvan, valt het sterk te betwijfelen dat ze serieus zouden zijn genomen wanneer ze hadden voorspeld hetgeen we nu aan den lijve aan het ondervinden zijn.
  • Wanneer we op 23 maart beter weten en er duidelijke richtlijnen zijn gegeven om het besmettingsverhaal te beperken (lees: om jezelf en anderen beter te beschermen), maakt de minister de opmerking dat het asociaal is zich niet aan deze richtlijnen te houden.
    De volgende veeg uit de pan gaat dan richting het kabinet dat wekenlang de tijd heeft gehad om maatregelen te nemen.
    De eerste besmetting vond echter op 26 februari plaats en in de loop van 4 weken heeft het kabinet steeds verdergaande maatregelen getroffen. Wetende wat we nu weten, waren die maatregelen heel misschien onvoldoende. Maar ook ons kabinet beschikt niet over een glazen bol, en het invoeren van vergaande maatregelen zoals nu van toepassing, is nauwelijks sneller mogelijk. Al was het alleen maar omdat er een hoge mate van begrip en acceptatie moet ontstaan voordat burgers er gevolg aan gaan geven.
    Maar misschien vindt u het woord ‘asociaal’ niet gepast. Ik vind het ook minder geschikt, maar kan niet ontkennen dat het absoluut van toepassing is wanneer mensen richtlijnen aan hun laars lappen en daarmee zichzelf en anderen in gevaar brengen.

Lees ik uw nieuwsbrief, dan moet ik vaststellen dat deze vergelijkbaar is met de vele andere e-mails en nieuwsbrieven die ik in de afgelopen twee weken heb ontvangen. U meldt dat we in een crisis zitten, dat u de richtlijnen van de overheid volgt, dat persoonlijk contact niet mogelijk is en dat de dienstverlening verder telefonisch wordt gecontinueerd. Oftewel, volkomen nutteloos en in dit geval ook nog aangevuld met genoemde vegen uit de pan.

Het kan ook anders. Denk maar eens aan de organisaties die belangeloos tijd, geld en middelen inzetten om iets positiefs te doen. Bijvoorbeeld Van der Valk die een hotel inricht voor opvang van pre-IC patiënten. De vele bloemen die zijn bezorgd aan ouderen die in verpleegtehuizen verblijven en geen bezoek meer kunnen ontvangen. De horeca ondernemers die gratis zijn gaan bezorgen of hun voorraad aan behoeftigen geven in plaats van weg te gooien. Boodschappen gaan doen voor mensen in de risicogroepen. Een Chinese ondernemer die gratis mondkapjes heeft verstrekt, of DSM dat gratis 130.000 liter desinfectiemiddelen heeft geproduceerd voor de overheid en de zorgmedewerkers.

Ik ben al meer dan dertig jaar lid van de Unie en ik heb heel goede ervaringen met de Unie gehad. Uw uitlatingen zijn voor mij geen reden om de Unie vaarwel te zeggen. Maar ik vind het bijzonder spijtig dat u in deze moeilijke tijd niet in staat bent uw unieke positie te gebruiken om mensen een hart onder de riem te steken, in plaats van het RIVM en het kabinet te proberen af te branden. Dié mensen staan in de frontlinie en werken keihard gedurende héél lange dagen! Ze verdienen ons respect en onze waardering.


Het antwoord van Reinier

Geachte heer Van Mouche,

Dank voor uw reactie op mijn brief van gisteren. Kennelijk heb ik u geraakt, want uw reactie is pittig.

Het laatste wat ik heb willen doen is zaken goedpraten die fout zijn. Mijn excuses als dat zo bij u is overgekomen. Voor mijn gevoel maak juist bespreekbaar dat het kabinet polariseert door deze taal te bezigen. Als u het artikel https://www.elsevierweekblad.nl/nederland/achtergrond/2020/03/tijdlijn-coronacrisis-in-tweets-rivm-743404/ leest, dan ziet u dat het RIVM en het kabinet de crisis weken lang onderschat hebben. Maar in die onderschatting zit wel een effect van een burgerbevolking die het vervolgens ook onderschat. Ik heb werkelijk waar begrip voor mensen die de noodzaak niet meteen gevoeld hebben. Als in letterlijk ‘niet meteen’.

Nederlanders zijn over het algemeen volgzaam als het gaat om kabinetsbeleid. Het beleid is wekenlang geweest dat er niks aan de hand was. De ommekeer is er nu.

Wellicht heeft u de urgentie eerder begrepen dan anderen. En vindt u dat het kabinet de juiste toon aanslaat. Toch wil ik u vragen om met het beeld dat ik van bovenaf heb mee te kijken.

De Unie heeft 1200 leden bij KLM. Hoe druk hebben die het nu denkt u? Hoeveel koffers zijn er getild afgelopen week op Schiphol? En welk werk doen die mensen nu als ze thuis zijn? Het enige wat ze kunnen is thuis online hun veiligheidstrainingen nog een keer volgen en de jaarlijkse online examens afleggen.

Kijk ook naar de leden die werken op reisbureaus, in de horeca en in het hotelwezen en in winkels zoals Hema, C&A, of onze tientallen leden bij Nedcar in Born. Die mensen hebben in een week tijd hun volledige werk zien verdwijnen of zien halveren. Afgelopen week heb ik tientallen leden en kaderleden gesproken die aangeven dat ze allemaal wachten op instructies voor werk. Deze mensen zien hun leven in een week tijd volledig instorten en hebben misschien wel tegen elkaar gezegd; ‘kom schat, we gaan even uitwaaien op het strand of in het bos.’ De persoonlijke verhalen zijn er legio. Die mensen zijn niet asociaal, die mensen zijn keihard toe aan hulp. Op inkomen, op psychische hulp en misschien ook al op andere terreinen. U kunt ze egoïstisch noemen. Ik deel dat niet. Pertinent niet.

De coronaspugers en andere asocialen moeten we aanpakken. Maar Grapperhaus ging voor mij gewoon veel te ver. Ik verdedig de leden die keihard onderuit gegaan zijn afgelopen week. Dat zal ik blijven doen. Ik ben er van overtuigd dat u mij na deze uitleg nu beter begrijpt.

Mijn mail heb ik afgesloten met de boodschap dat het voor velen juist moeilijk zal zijn om alles te verwerken en een plek te geven. Dat wij er voor die mensen zijn. Juist zoals u zelf voorstelt, belangeloos, om iets positiefs te doen. Juist daarmee heb ik willen verbinden en die hulp willen bieden. Polariseren is niet mijn bedoeling geweest. Ook mijn mail aan u is een poging om beiden als lid van De Unie de verbinding te houden.

Ik verkeer in de luxe om thuis te werken en de ruimte om me heen te hebben. Maar ik heb ook leden gesproken die in Amsterdam wonen en zonder balkon geacht worden thuis te blijven. Die leden heb ik met mijn mail willen laten merken dat De Unie er voor ze is. Laat ze ons maar bellen en een keer stoom afblazen.

Dank voor de kritiek die u me geeft. In alle openheid bent u niet de enige die reageert. Er zijn meer reacties dan op andere berichten. Het onderwerp leeft enorm. Maar er zijn veelal juist lovende reacties. Het heeft niet iedereen bereikt op de toonhoogte die bij u is binnengekomen. Toch zal ik rekening houden met uw reactie bij het schrijven van mijn bericht van volgende week.

Hopelijk leest u de verbindende inzet in mijn mail. Laten we zuinig zijn op elkaar.

Blijf binnen en blijf gezond,

Met vriendelijke groet,
Reinier Castelein
voorzitter


Mijn twee reactie

Dag Reinier,

Allereerst dank dat u de tijd neemt om te reageren. Het is een prettige reactie waarin ik me ook heel wat beter kan vinden, maar ondanks dat zullen we het denkelijk niet geheel eens worden op de volgende twee punten:

U geeft aan dat het effect door RIVM en kabinet wekenlang is onderschat. Dat is wellicht juist. RIVM en kabinet moeten echter werken met vroegtijdige en beperkte informatie, en met adviezen die zij van deskundigen krijgen; deskundigen die met indirect verkregen gegevens werken en daarop modellen en statistische berekeningen loslaten. Daaruit worden voorspellingen gemaakt met een relatief lage betrouwbaarheid; de kans dat ze uitkomen is echter groter dan de kans dat ze niet uitkomen. Om op basis daarvan vergaande maatregelen te nemen zouden onze burgers nooit accepteren. Kijken we naar eerdere (potentiële) pandemieën zoals SARS en Ebola, dan zien we hetzelfde proces. En de voorspellingen zijn toen wél uitgekomen. Maar denk u eens in hoe de situatie zou zijn geweest als het RIVM en kabinet toen zouden hebben gereageerd zoals u nu had gewild. Dat zou dus een zware overreactie zijn geweest; ik kan u verzekeren dat RIVM en kabinet dan nu nog véél terughoudendere maatregelen zouden hebben genomen. En dan was de chaos vandaag nog veel groter.

Ook ík verkeer in de gelukkige omstandigheden dat ik thuis over een geschikte werkplek beschik, maar ik heb veel collegae waar dat niet voor geldt. Sommigen werken aan de keukentafel, anderen op zolder en een collega zit tussen het wasgoed terwijl de kinderen het huis onveilig maken. Dat is niet fijn. En natuurlijk is het niet fijn dat 1200 KLM medewerkers thuis zitten. Dat de term ‘asociaal’ dan in het verkeerde keelgat schiet begrijp ik. Ik zou deze term ook nooit hebben gebruikt, hoewel ik nog steeds van mening ben, dat ook deze mensen bijzonder onverstandig en gevaarlijk bezig zijn wanneer ze zich niet aan de richtlijnen houden. Ook ík begrijp het, zelfs wanneer diezelfde KLM medewerkers er de oorzaak van zijn dat andere mensen besmet raken en er zelfs aan overlijden. Maar denkt de achterblijvende zoon, dochter, partner van de overledene daar ook zo luchtig over? Ik denk dat iedereen die zich écht realiseert wat de gevolgen van zijn handelen kunnen zijn, thuis blijft; ook-al was hij nog zo toe aan een uitje.

Ik wil nogmaals herhalen dat ik het zeer prettig heb gevonden dat u op mijn bericht heeft gereageerd. Het heeft mij zeker milder gestemd ten aanzien van uw nieuwsbrief.

Ik wens u en uw naasten en zelfs de mensen die zich niet aan de richtlijnen houden, hoe-dan-ook een goede gezondheid. En ik hoop dat we over niet al te lange tijd terug kunnen kijken op hetgeen nu gebeurt en er het positieve uit weten te halen.

Vriendelijk groetend,
Pierre van Mouche


Het tweede antwoord van Reinier

Geachte heer Van Mouche,

Gelukkig hebben we de verbinding weer gelegd. Dank voor uw reactie. Uw opmerkingen neem ik ter harte. Vandaag heb ik 68 reacties gekregen. Dat is veel. 22 daarvan waren primair kritisch negatief. De rest was positief. Uw opmerkingen neem ik ter harte. Beloofd.

Volgende week zal mijn pen zalvender zijn.
Blijf gezond.

Met vriendelijke groet,

Reinier Castelein